W tym artykule dowiesz się:
- Co widać, a czego nie widać z Gubałówki?
- Gdzie poza Gubałówką można znaleźć prawdziwie pocztówkowe widoki Tatr?
- Jak powstało Zakopane?
- Kto stworzył styl zakopiański?
- Jakie są cechy stylu zakopiańskiego?
- Gdzie w Zakopanem można znaleźć klasyczne przykłady budynków w stylu zakopiańskim?
Panorama Tatr z Gubałówki
Turyści, którzy chcą zobaczyć panoramę Tatr, swoje pierwsze kroki kierują w stronę kolejki linowo-terenowej na Gubałówkę. Oczywiście widok z Gubałówki zapiera dech w piersiach, o ile tatrzańskie szczyty nie toną w chmurach. Przy dobrej widoczności można zobaczyć Czerwone Wierchy, Giewont z charakterystycznym krzyżem, Kasprowy Wierch z górną stacją kolejki linowej i stacją meteorologiczną, Świnicę, Kościelec, Lodowy Szczyt oraz Tatry Bielskie. A poniżej Nosal z wyciętą zjazdową trasą narciarską, zespół skoczni narciarskich pod Krokwią i Zakopane. Z Gubałówki z całą pewnością nie zobaczymy Rysów, najwyższego szczytu Polski. Nie widać też Gerlacha, najwyższego szczytu Tatr.
Piękny widok z okna
Każdemu turyście zależy na pięknym widoku z okna pokoju, w którym ma spędzić urlop. W Zakopanem można usłyszeć dowcip o turystce, która po zmierzchu wynajęła pokój u gazdy. Spytała go, czy będzie miała ładny widok z okna, na co góral jej odpowiedział: „Paniusiu, tu nijakich widoków ni ma, syćko góry zasłaniajom”. I właśnie na tych zasłaniających wszystko górach turystom najbardziej zależy. Pensjonat lub hotel z widokiem w Zakopanem nietrudno znaleźć. Trudniej o piękny widok z okna hotelowego pokoju.
Nie tylko Gubałówka
Kto chce zobaczyć piękne widoki gór, nie musi daleko szukać odpowiednich punktów widokowych. Wystarczy przejść z dworca kolejowego ulicą Kościuszki, minąć Nosalowy Park Hotel & SPA, żeby z Równi Krupowej dostrzec charakterystyczną sylwetkę „śpiącego rycerza”, jak w legendzie nazywany jest Giewont. Całe Pogórze Gubałowskie oferuje wspaniałe panoramy Tatr. Zmotoryzowani mogą się wybrać do Zębu, najwyżej położonej wsi w Polsce i rodzinnej miejscowości Kamila Stocha. Piękne widoki Tatr z Prędówki lub Kościeliska nie zrekompensują jednak oddalenia od centrum Zakopanego. Hotel z widokiem na Tatry w Zakopanem można znaleźć również w rejonie Antałówki. Wystarczy minąć Aqua Park i iść pod górę, by niemal całą drogę cieszyć się pięknymi widokami. Do najlepszych punktów widokowych należy też szczyt Bachledówka. Wyjątkowe widoki Tatr zapewnia wycieczka w granice Tatrzańskiego Parku Narodowego na Sarnią Skałę lub wyjazd kolejką na Kasprowy Wierch.
Historia Zakopanego w pigułce
Nazwa Zakopane niegdyś pisana „Za Kopane” oznaczać miała miejsce po wykarczowanym lesie. Pierwsze wzmianki o Zakopanem pochodzą z czasów Wazów. W XVIII wieku u podnóża Tatr odkryto złoża metali, które zaczęto wydobywać i przetwarzać. W XIX wieku rudy metali się wyczerpały i wytop metali zakończył. W 1889 roku dobra zakopiańskie wraz z częścią polskich Tatr zakupił hrabia Władysław Zamoyski, który powstrzymał rabunkowe wycinanie lasów i przyczynił się do doprowadzenia linii kolejowej do Zakopanego. Wcześniej pociągi dojeżdżały do Chabówki, a pierwsi letnicy musieli stamtąd jechać w Tatry góralskimi bryczkami. Doprowadzenie kolei ułatwiło dojazd, a pojawienie się znanych Polaków spopularyzowało Zakopane i przyczyniło się do jego rozwoju.
Jak powstał styl zakopiański?
Pierwsze pensjonaty i hotele wzorowane były na podobnych obiektach krajach alpejskich. W Polsce podzielonej granicami zaborów twórcy Młodej Polski poszukiwali stylu, który w pełni reprezentowałby ideę „polskości” bez obcych zapożyczeń. Według nich architektura i sztuka ludowa, a zwłaszcza góralska, były wolne od takich naleciałości i stały się wzorcem do tworzenia polskiej sztuki narodowej. Twórcą i propagatorem stylu zakopiańskiego został Stanisław Witkiewicz (ojciec Witkacego), który projektował budynki zawierające podstawowe elementy architektoniczne ludowego budownictwa na Podhalu. Początkowo nie było łatwo przekonać inwestorów, którzy chcieli szybciej i taniej wznosić w Zakopanem hotele z widokiem na Tatry według gotowych i sprawdzonych wzorców szwajcarskich i austriackich. O zwycięstwie stylu zakopiańskiego zdecydowali turyści, którzy woleli mieszkać w budynkach o specyficznym, lokalnym rodowodzie.
Czym się wyróżnia styl zakopiański?
W stylu zakopiańskim Witkiewicz połączył różne elementy góralskiego budownictwa. Domy stawiane są na kamiennej podmurówce, mają spadziste dachy kryte drewnianym gontem z licznymi skosami. Kalenice dachów zdobią stojące na skraju pazdury w kształcie stojących kwiatów, krzyży lub grotów. Ściany domów wznoszone są z płazów przeciętych na pół i łączonych na zrąb. Szczeliny między nimi są mszone, czyli uszczelniane wełną drzewną struganą z belek świerkowych, zwijaną w warkocze (tzw. skrątki) i wbijaną w szpary. Pod szerokimi okapami mieszczą się werandy i tarasy. Ściany zdobione są rytymi w drewnie ornamentami w formie gwiazd, parzenic i wici roślinnych.
Willa Koliba i inne
Pierwszym budynkiem wzniesionym w stylu zakopiańskim była zaprojektowana przez Witkiewicza i wzniesiona w 1893 roku willa „Koliba” (ul. Kościeliska 18). W gwarze góralskiej koliba oznacza prosty szałas dający schronienie w górach. W setną rocznicę powstania willa „Koliba” stała się siedzibą Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza. Do klasycznych przykładów budowli w stylu zakopiańskim należą:
- Willa „Atma” z Muzeum Karola Szymanowskiego (ul. Kasprusie 19),
- Willa pod Jedlami (ul. Chałubińskiego 5),
- Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego (ul. Krupówki 10),
- Kaplica Najświętszego Serca Jezusa w Jaszczurówce (ul. Jaszczurówka 38),
- Schronisko PTTK nad Morskim Okiem,
- Willa „Oksza” z Galerią Sztuki XX wieku (ul. Władysława Zamoyskiego 25).
Atmosferę Zakopanego tworzą nie tylko malownicze widoki tatrzańskich szczytów, ale także wyjątkowa architektura starych drewnianych budynków, które wciąż znajdują naśladownictwo. Warto znaleźć w Zakopanem hotel z widokiem na Tatry, ale warto też poczuć klimat, który przyciągał i nadal przyciąga tu wybitnych ludzi kultury.
Dlaczego warto wybrać kulig zimowy w Zakopanem i niezapomnianą biesiadą góralską?